De gemeente werkt samen met anderen om haar gemeentelijke doelen zo effectief en efficiënt mogelijk te realiseren. Soms doen we dat door te participeren of deel te nemen in een verbonden partij. Dat betekent dat we samen met anderen (meestal andere gemeenten, soms met de provincie of andere instanties) een verbintenis aangaan om taken tot uitvoer te laten brengen. Daarbij kan sprake zijn van een basispakket dat door alle deelnemers in de samenwerking wordt afgenomen met daarnaast een aanvullend (maatwerk-)pakket dat voor afzonderlijke deelnemers wordt geleverd. Rond bepaalde taken is de samenwerkingsvorm en het schaalniveau door de wetgever bepaald (onder andere bij de Veiligheidsregio en GGD op Zuid-Holland Zuid schaal). Bij andere taken kiezen we op zelf voor de vorm en schaal van samenwerking (bijvoorbeeld Drechtwerk op Drechtstedenschaal).
We spreken enkel van een verbonden partij als de gekozen vorm van samenwerking leidt tot een rechtspersoon en we daarin zowel een bestuurlijk én financieel belang hebben. Bijvoorbeeld als de gemeente aandelen heeft in een vennootschap en sprake is van een vertegenwoordiging in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Als sprake is van alleen een bestuurlijk of financieel belang, dan is de organisatie wel een (maatschappelijke) samenwerkingspartner, maar noemen we het geen verbonden partij. Bijvoorbeeld als sprake is van een subsidierelatie (financieel belang) of een bestuurlijk samenwerkingsverband zoals bij de Zuidvleugel (bestuurlijk belang).
Het doel van de samenwerking via verbonden partijen is dat we samen met deze organisaties zo maximaal mogelijk bij dragen aan de lokale, bestuurlijke ambities met minimale risico’s. Dit zodat de gemeentelijke doelen zo effectief en efficiënt mogelijk worden gerealiseerd.
Wij als gemeente hebben twee rollen bij een verbonden partij: eigenaar en opdrachtgever. Als (mede)eigenaar beslissen we over de oprichting, het takenpakket en de bevoegdheden van de verbonden partij. In die rol nemen we deel aan het bestuur van de verbonden partij of zijn we de aandeelhouder die mee stemt over de koersbepaling. Als opdrachtgever geven we aan hoe we de taken uitgevoerd willen zien. Tussen beide rollen kan een spanningsveld bestaan. De eigenaar-rol richt zich op de levensvatbaarheid, continuïteit en het beheersen van het 'ondernemersrisico' van de organisatie. Soms zijn we wettelijk verplicht om tekorten aan te vullen als de resultaten tegenvallen. Kijken we met een eigenaar-bril dan kan het aantrekkelijk zijn dat een verbonden partij een standaard takkenpakket levert. Maar als opdrachtgever hebben we belang bij een zo goed mogelijke prijs-/kwaliteitsverhouding voor de dienstverlening of zoveel mogelijk maatwerk. Soms komen de rollen samen, bijvoorbeeld in de rol van aandeelhouder.
De gemeente wil invloed uitoefenen op de strategie en investeringen van de verbonden partij:
- beleidsmatig: de uit te voeren activiteiten ten gunste van ons gebied.
- qua maatschappelijk verantwoord ondernemen: social return, duurzaamheid en diversiteit benoemingen en beloningen bestuurders en commissarissen (Wet Normering Topinkomens).
- financieel: risicobeheersing, niveau van eigen vermogen organisatie en aandeelwaarde.
Meer informatie over verbonden partijen treft u in de Nota Verbonden Partijen . Deze nota biedt een kader voor deelname aan en het sturen op de verbonden partijen van de gemeente. Vanwege het bestuurlijke en financiële belang is sturing op en monitoring van verbonden partijen gewenst. In het algemeen geldt daarbij: hoe groter het bestuurlijke (beleidsmatige) en financiële belang is, hoe wenselijker meer inzicht in en effectieve sturing op onze verbonden partijen is.